Esanga ya Maélé

Esanga Maélé ezalí esanga ya nzeté ya Kongó-Kinsásá. Ezali na etúká ya Tshopo, pene na Lubunga mpe na mboka Batiange. Maélé ezali na ntaka ya kilomɛtrɛ soki 1 720 na ɛsti ya Kinshasa, mboka-mokonzi ya ekólo yango. Esanga yango, oyo ezingi yango na mai ya ebale Congo, ezali esika ya bozwi ya bikelamu ndenge na ndenge mpe ya masolo ya kala.

Nkombo ya mboka

Nkombo ya Maélé euti na liloba ya mboka oyo elimboli "mai mingi" to "esika ya mbonge", mpo na esika oyo esanga ezali na kati ya ba Chutes Wagenia na Ebale Congo. Ndimbola yango emonisi ntina ya mai na bomoto mpe na lisolo ya esanga yango.

Lisolo

Esanga ya Maélé ezali na lisolo moko molai oyo etali ndenge mai ya ebale ezalaki kotambola na esika yango. Na ntango ya kala, bato ya esanga yango bazalaki kokima bitumba, kasi ezalaki mpe na ntina mingi mpo na mombongo oyo ezalaki kosalema na nzela ya ebale, mpo ezalaki esika oyo bato ya bamboka oyo ezalaki pembenipembeni ya ebale Congo bazalaki kosala mombongo. Eyebani ete ezalaki esika oyo Tippo Tip, moto ya mombongo ya baombo oyo ayebanaki mingi, akutanaki na Henry Morton Stanley, moto ya Angleterre oyo azalaki kosala mibembo mpo na koluka mokili.

Ndimbola

Esanga Maélé ekeseni mpenza na bisanga mosusu mpo ezali na mabelé ya patatalu, oyo ezipami na bazamba minene. Mabongo na yango ya zɛlo ezali bisika oyo bamasuwa mpe babomi-mbisi ya mboka yango bakɔtaka. Esanga yango etondi na bamboka ya mikemike, oyo bafandi na yango basalaka bilanga, babomi mbisi mpe misala ya mabɔkɔ.

Mikili

Klima

Esanga Maélé ezali na esika moko oyo malili ezalaka makasi. Mbula na mbula, molunge ezalaka 21 °C, mpe eleko moko na moko ebongwanaka mwa moke. Sanza ya Marsi ezali sanza ya molunge koleka, na molunge ya 22 °C, mpe sanza ya Yuli ezali sanza ya malili koleka, na molunge ya 20 °C.

Mbula ebɛtaka mingi na ekólo yango; mbula ebɛtaka milimɛtrɛ 1600 na mbula moko. Sanza ya Novɛ́mbɛ ezalaka na mbula mingi (226 mm), nzokande sanza ya Yanuali ezalaka na mbula mingi te (39 mm). Mboka ya zamba ya esanga yango ezali mingimingi mpo na molunge ya malamu.

Kotambola na mai

Ebale Kongo, oyo ezingi esanga Maélé, ezali nzela monene ya mai. Masuwa ya mboka, mingimingi bamasuwa mpe bamasuwa ya mombongo, ekangisaka esanga yango na bingumba mpe bamboka ya zingazinga. Atako mobembo ya masuwa esimbami na bileko ya mbula mpe ya mai mingi te, ebale yango etikali nzela ya ntina mingi mpo na komema biloko mpe bato oyo bazali na kati .

Bingumba oyo ezali zingazinga

Engumba mpe bamboka mingi ezali pene na esanga ya Maélé, na ndakisa engumba ya Kisangani, engumba ya Sabiti mpe engumba monene ya etúká oyo ezali na Ebale Congo. Engumba Yangambi, oyo eyebani mpo na esika na yango ya kosala bolukiluki na bazamba ya mikili ya molunge, mpe Isangi, esika moko monene oyo ebale ekutaná, ezali mpe na bamboka mosusu ya pembeni. Engumba yango ezali na ntina mingi mpo na nkita mpe bonkɔkɔ ya esanga yango.

Mobembo

Esanga Maélé ebendaka bato oyo bayaka kotala yango mpo na kitoko na yango mpe mpo na esika na yango ya kimya. Zamba ya mikili ya molunge oyo ezipi esanga yango ezali na banyama mpe banzete ndenge na ndenge, ata mpe oyo emonanaka mingi te. Bapaya bakoki mpe kokende kotala bamboka oyo ezali zingazinga, epai bato ya mboka yango bazali na bomoi ya bonkɔkɔ. Kolɔ́ba mbisi mpe kotambola na bwato ezali misala eyebani mingi mpo na komona bozwi ya mai oyo ezingi esanga.

Talá mpe

Masolo mosusu

• Chutes ya Wagenia
• Chutes ya Livingstone
• Chutes ya Lofoyi
• Chutes ya Lukaya ya moke
• Bikuke ya Lifelo
• Chutes ya Boyoma
• Chutes ya Inga
• Yellala Rapids ya mboka
• Chutes ya Boali
• Chutes ya Zongo