Nzelá-masíni ya Katanga

Útá Wikipedia.
Nzelá-masíni Sakania-Ilebo


Nzelá-masíni Tenke-Dilolo

Nzelá-masíni ya Katanga (Compagnie de chemin de fer du Katanga CFK), ezalaki entreprise ya nzelá-masíni na esita mpe na sidi ya Kongo.

Lisapo[kokoma | kobɔngisa mosólo]

1910

Compagnie ya Katanga[kokoma | kobɔngisa mosólo]

Na yango, Compagnie ya Katanga e signaki ba conventions mibale na Letá ya nsɔ́mi ya Kongó na marsi 1891 mpe na mai 1896. Ba conventions yango ezalaki ko imposer na compagnie ya Katanga ba obligations ya occupation na mise en valeur ya Katanga. En contre partie, l'Etat indépendant esengelaki etikela compagnie ya Katanga na totale propriété ya mabele domaniale oyo ezali na territoires oyo convention ya 1891 ezali kolobela. Donc, pendant 99 années, compagnie ya Katanga esengelaki e exploiter sous-sol ya mabele oyo bapesi ye selon convention signee. Neti ezalaki mua mpasi mpo na ko fixer ba limites ya mabele, l'Etat indépendant na compagnie ya Katanga bayokanaki ete batiya bozui na bango elongo (fusion de biens). Na yango bayaki kosala comité spécial ya Katanga, CSK, na 1900. CSK nde esengelaki e gérer ba biens na bango mpe ba bénéfices ekokende na prorata ya 2/3 mpo na L'Etat mpe 1/3 mpo na Compagnie ya Katanga.

Kotia territories oyo Etat indépendant epesaki na Compagnie Katangaise ezalaki likambo moke te pamba te ba frontières ya sud ya Katanga na ya nord ya Zambie ekatamaki naino malamu te. Nde na 1896, ba frontières ya Katanga ekatamaki mpe mabele oyo ebandaki kaka kozela création ya CSK na 1900.

Kasi neti Katanga ezalaki mosika na Océan Atlantique, CSK ezalaki na likanisi lya kotonga chemin de fer tee na Matadi mpe na kobimisa ba minérais na Kongo vers la Belgique. Kasi na sud na Rhodésie (Zambie),na Bulawayo chemins de fer ya Afrique du sud esilaki kokoma mpe na Mozambique oyo ya kuna ebandaki kokoma tee na Salisbury. Nde wana liaison ya Salisbury na Bulawayo eye kosalema. Yango wana Etat indépendant eyaki ko signer convention na Robert Williams, industriel britanique, mpo na kotonga chemins de fer oyo ezali kowuta na sud ya Katanga (kati na Rivière Lufira na Lualaba) mpe kokutana na chemin de fer ya Rhodésie.

Nzelá-masíni ya Katanga[kokoma | kobɔngisa mosólo]

Lotéme ya Lubumbashi

Na 1902, Nzelá-masíni ya Katanga (CFK) esalemi na Comité spécial ya katanga. CFK ezalaki na but ya kokutisa région ya Lubumbashi (Elisabethville) na ya Zambia (Rhodesia) du Nord na nzela ya Sakania, mpe kotongisa port na Ebale Kongo na niveau ya Lualaba mpo na kosala liason na Bukama.

Na 1906, mbotama ya CSK, filiale ya BCK, spécialisée na recherche minière. L'État Indépendant na Société Générale de Belgique basali Compagnie du Chemin de fer du Bas-Congo au Katanga, BCK mpo esala liaison ya Bukama na Bas Congo par chemin de fer mpe kosala ba recherches minières na ba régions oyo.

Na 1911, bakangisi ligne oyo ekeyi na Océan Atlantique na Nzelá-masíni ya Benguela (CFB).

Katanga-Dilolo-Léopoldville[kokoma | kobɔngisa mosólo]

...

Na 1952, compagnie de chemin de fer Katanga-Dilolo-Léopoldville (KDL) ebotami sima ya bokangisi Léopoldville-Katanga-Dilolo (LKD) na CFK. KDL azali concessionnaire exclusif ya voies ferrées ya Katanga mpe BCK azali entrepreneur mpe exploitant ya chemin de fer. Le 2 décembre 1974, l'Etat Zairois e créer Société Nationale des Chemins de Fer du Zaire yango esangisi ba compagnies oyo : La compagnie de chemin de fer Kinshasa- Dilolo-Lubumbashi, KDL, Chemin de fer Matadi- Kinshasa, CFMK, Office Zairois de chemin de fer des Grands Lacs, OZCFL, Chemins de fer vicinaux de Mayombe, CFM, Chemins de fer Vicinaux du Zaire, CVZ.