Bonzambe

Nzambe

Po na bakoko na biso, Nzambe akelá bilóko nyonso. Akelá bato, banyama, banzete, matiti, mabanga, mayi, moyi, minzoto pe biloko ndenge na ndenge… Nyonso oyo ezali, ezali bikelamo ya Nzambe.

Nzambe akelama te. Azali moto te, azali nyama te, azali nzete te. Azali mobali te, azali pe mwasi te. Azwamaka lokola tata to mama te. Nzambe azali nyonso, bisika nyonso. Azali na ebandeli te, azali na suka te. Nzambe azali azanga-suka. Asalá mwango oyo eyangelaka mokili.

Nzambe, Milimo-babateli, Bakoko pe Moto

Nzambe azali mosika na makambo ya mokolo na mokolo ya bomoyi ya moto. Nzambe atalaka mobimba ya etamboli ya molóngó. Moto akobelela Nzambe te, kasi akobelela bakoko na ye. Bakoko bakosenga na milimo-babateli. Milimo-babateli nde basololaka na Nzambe.

Molimo-mobateli ezali molimo oyo ebatelaka libota, mboka to ekolo. Libota na libota, ezali na molimo oyo ebatelaka bango. Mboka na mboka, ezali na molimo oyo ebatelaka bango. Ekolo na ekolo, ezali na molimo oyo ebatelaka bango.

Moto akobelela bango po básunga ye, bálakisa ye nzela, báfungola banzela na ye. Bakoko bakosenga na milimo-babateli. Milimo-babateli bakosolola ná nzambe. Na boye, soki moto azali na likambo, akobelela bakoko na ye, akobelela bakoko ya moto mosusu te.  

Bondeko na mopaya

Moto akoki pe kosala bondeko na mopaya. Kasi, bakobosana te ete, moto na moto, mboka na mboka, ekolo na ekolo, bazali na bakoko pe milimo-babateli na bango.

Ezali na banzela mibale ya kokela bondeko : na nzela ya libala to na nzela ya kokata nzoloko.

Soki moto abali, akoti na libota ya molongani na ye. Na tango wana, molongani akomi ndeko. Akoki kobelela bakoko ya molongani na ye.

Bato mibale bakoki kosala bondeko ya makila. Bakokata nzoloko po makila étanga, pe, bakosangisa makila na bango mibale esika moko. Na boye, bakolapa seleka ete : bakomi bandeko. Na tango wana, mopaya akomi ndeko. Akoki kobelela bakoko na yo.

Nzambe azali nsomi

Nzambe azali nsomi. Ekelamo moko te, ekoki kotelemela Nzambe. Nzambe azwaka mikano na ye ndenge alingi. Soki na mwango na ye, elengelami ete : okokufa lelo, okokufa lelo. Soki na mwango na ye, elengelami ete : okokufa lelo te, okokufa lelo te. Oyo tokosala, ekokokisama kaka soki ye apesi nzela.

Malamu pe mabe

Nzambe akelá malamu pe akelá mabe. Apesá moto makoki ya kosala malamu, to, ya kosala mabe. Oyo nyonso ekoya na sima, ekolanda oyo moto aponaki kosala.

Kindoki

Na moyi ya lelo, liloba oyo « kindoki », etikala kaka po na misala ya mabe. Na kala, tozalaki na ndenge mibale ya kindoki : kindoki ya pole pe kindoki ya molili.

Kindoki ya pole ezali kindoki oyo esalaka makambo malamu po na bato. Ndoki ya pole, akokengela po mabe éya te. Soki amoni nkwokoso po na moto ya libota na ye, akoluka ndenge ya kolongola nkwokoso yango. Bandoki ya pole bazalaki kobenga bango : Bayeli (bato ya mayele).

Kindoki ya molili ezali kindoki oyo esalaka makambo mabe po na bato. Ndoki ya molili, akosala po mabe eya. Soki amoni bolamu po na moto ya libota na ye, akokanga nzela po bolamu yango éya te. Bandoki ya molili bazalaki kobenga bango : Bayeli mabe (bato ya mayele-mabe).

Nganga

Nganga ezali moto oyo ayebi makambo na bozindo. Nganga azali moyeli, ayokaka mingongo ya milimo pe bakolakisa ye nini esengeli kosala po na moto oyo azali na pasi. Nganga akoyekola pe ndenge ya kosala bakisi uta na banzete. Nganga mosusu akoyekola etamboli ya minzoto. Mosusu akoyekola ezaleli ya zamba, ya ebale, ya bitumba, pe bongo na bongo.