Aller au contenu

Boyokani ya bulɛɛ ya ekólo

Útá Wikipedia.
Boyokani ya bulɛɛ ya ekólo
une illustration sous licence libre serait bienvenue
Biographie
Nom court
USNVoir et modifier les données sur Wikidata
Autres informations
Idéologie
Site web
Marque ou logotype

Boyokani ya bulɛɛ ya ekólo (USN) ezali coalition parlementaire oyo ezali na bokonzi na kati ya parlement ya République démocratique ya Congo. Ezali na ba partis ebele lokola Union pour la démocratie et le progrès social, Union pour la nation congolaise, Mouvement de libération du Congo, Parti lumumbiste unifié mpe Alliance des forces démocratiques du Congo et alliés. Ebandaki na sanza ya zomi na mibale ya mobu 2020 na Félix Tshisekedi nsima na matata kati na coalition Cap sur le changement na Front commun pour le Congo ya Joseph Kabila[1]. Na sanza ya minei 2021, coalition ezwaki bokonzi nsima ya sanza minei ya bitumba mpo na bokonzi. Na juin 2023, coalition ezali na 391 membres oyo bawuti na 24 partis politiques ekeseni.

Boyokani na Union sacrée ezali mbala mingi mpo na mikano mpe mikano ya politiki na esika ya kozala na makanisi ndenge moko na Président Tshisekedi mpe lingomba na ye. Atako bongo, lisanga yango ezali na mikano ebele, kati na yango, libateli (mingi na est), kotia mbongo na misala, kotombola bokonzi ya mibeko, kobongisa bomoi ya bato na yango, mpe kosala mbongwana ya maponami.

Makambo bazolobela

[kokoma | kobɔngisa mosólo]

Maponami ya 2018

[kokoma | kobɔngisa mosólo]

Na 2018, République démocratique ya Congo (RDC) esalaki maponami ya mokonzi ya mboka oyo bazalaki kozela yango banda kala. Matomba ya maponami yango, oyo ezalaki na ntembe mingi, ememaki na Félix Tshisekedi na bokonzi na sanza ya yambo 2019. Bato mingi bakanisaka ete Tshisekedi asalaki boyokani ya sekele na Joseph Kabila, mokonzi ya kala, mikolo mwambe liboso ete ba résultats ya maponami ebima, mpo na kolongola maponami.

Boyokani ya sekele kati na Tshisekedi na Kabila epesaki nzela na bakonzi ya likolo ete babatela bokengi monene likolo ya misala ya kokamata mikano ya mbulamatari na nzela ya parti na ye, Front commun pour le Congo (FCC). Lisusu, boyokani yango epesaki Kabila mpe baninga na ye bonsomi, ebatelaki bango na makambo ya mibeko, mpe epesaki FCC nguya ya kopona baministre minene. Na yango, boyokani yango etikaki Tshisekedi na coalition na ye, Coalition pour le changement (CACH), na bokonzi moke na Assemblée nationale mpe na Sénat, oyo nyonso mibale ekambamaki mingi na FCC.

Koboya kondima elonga ya Tshisekedi, lisanga ya ba episkopo ya ekolo Congo démocratique elobaki ete elongi ya solo ya maponami ezalaki Martin Fayulu, na bongo kotia ntembe na bosolo ya maponami.

Bokabwani ya Tshisekedi na Kabila

[kokoma | kobɔngisa mosólo]

Ndenge moko na boyokani ya bokabwani ya bokonzi, boyokani ya CACH-FCC emonanaki ete ekokaki te mpo na kobatela bokengi ya mboka mpe kosilisa mikakatano ya nkita oyo mboka ezalaki na yango, ata mpe bomoi ya mpasi ya bato na yango. Boyokani yango ezalaki na matata ya minene kati na bango, oyo ebandaki ntango Tshisekedi aponaki bakonzi ya basoda mpe bazuzi ya bana mboka kozanga kosɛnga ndingisa ya FCC. Lisusu, ekateli ya Tshisekedi ya kopona bazuzi mibale ya Cour constitutionnelle, oyo FCC eboyaki, ebakisaki lisusu matata yango.

Esika mosusu ya matata etalaki koponama ya Ronsard Malonda lokola mokambi ya Commission électorale nationale indépendante na Assemblée nationale kozanga kozwa ndingisa ya président Tshisekedi.

FCC ezalaki na bondimi makasi ete baponami ya Tshisekedi ezalaki mokano ya makasi mpo na kokolisa bokonzi na ye mpe kokabwana na coalition liboso ya maponami ya 2023. Tshisekedi, na ngambo na ye, akanisaki ete FCC ezalaki kopekisa bokolisi ya programme na ye ya mbongwana. Na yango, azwaki mokano ya kosala lisanga na ye moko, mbala mosusu mpo na kokokisa mikano na ye ya politiki na ndenge ya lipanda.

Na mokolo ya 6 sanza ya zomi na mibale ya mobu 2020, nsima ya kosolola mingi na bato ya politiki mpe bato ya lokumu, Tshisekedi alobaki na lisikulu na ye na ekolo ete akanaki kokabwana na FCC mpe kosala coalition ya sika. Ekateli yango endimamaki te, mpamba te bato mingi bazalaki kokanisa ete mosala yango ezalaki na makama mingi mpe ete ekolonga te. Nzokande, mpo na kolongisa coalition na ye ya sika, Tshisekedi asalelaki mayele ya kondimisa. Akebisaki ete soki azwi bato mingi te mpo bákɔta na guvɛrnɛma na ye, akolongola mpenza Parlema. Likama yango ebimisaki likanisi ya lombangu na kati ya ba députés, oyo bazalaki kobanga ete bakoki kobungisa mosala na bango na maponami ya sika. Na yango, ba députés mingi baponaki ko changer bondimi na bango na coalition ya sika ya Tshisekedi.

Lisusu, bato misusu baponaki kosangana na coalition ya sika mpo na kozwa matomba. Bato mosusu babendamaki na elikya ya kozwa mikumba ya sika na kati ya guvɛrnema, nzokande basusu bazwaki bilaka ete bakobatela bango mpe bakosala nyonso mpo na bolamu na bango.

Na sanza ya minei ya 2021, coalition elapaki ndayi na gouvernement na ndingisa ya ba membres 412 ya parlement. Cabinet ya bato 57 ezalaki na basi 14 mpe ezalaki na bokokani ya malamu kati na bakonzi ya bilenge mpe bato ya politiki mpe baninga na bango.[1][2]

Na 2022, ba gouverneurs 14 kati na 26, mingi bazalaki ba membres ya FCC, balongolamaki na misala na bango na ba assemblées provinciales, oyo ezalaki majorité na bango na maboko ya Union sacrée. Maponami ya sikisiki mpo na bisika oyo etikalaki mpamba ezalaki na mbeba mpe esukaki na bokangi ya Union sacrée na biteni 12 kati na biteni 14 ya bakambi oyo bazalaki na molɔngɔ. Koponama ya Tshopo ezalaki na maponami ndenge moko, kasi mpo na mibeko ya maponami, moto oyo azalaki mokambi ya Union sacrée nde alongaki. Cour d'appel ya Kisangani ezongisaki ekateli yango mpe epesaki nzela na maponami mosusu oyo elongaki na moto moko.

Lisolo ya maponami

[kokoma | kobɔngisa mosólo]

Bokambi ya mboka

[kokoma | kobɔngisa mosólo]
Mbula Candidat oyo azali Mbano
Ba votes % .
2018. Ezali na ntina mingi Félix Tshisekedi oyo azali kosala 7.051.013 38,57% [1]
2023 Félix Tshisekedi oyo azali kosala 13.058.962 73,47% [2]
Mbula Mongongo % . Molongo ya mosala Bisika ya kofanda
2024. Mokolo ya 2024 2 [3] Modèle:Infobox Parti politique/Sièges

Likita ya ekólo

[kokoma | kobɔngisa mosólo]
Mbula Mongongo % . Molongo ya mosala Bisika ya kofanda
2024. Mokolo ya 2024 1 [4] Modèle:Infobox Parti politique/Sièges

Maponami ya ba gouverneurs

[kokoma | kobɔngisa mosólo]
Maponami bakiti ya kofanda +/– Esika
2022 maponami ya sipesiale Modèle:Infobox Parti politique/Sièges </img> 11. Ezali na ntina te </img> 1 [5]
  1. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}". 2019-01-10. https://www.radiookapi.net/2019/01/10/emissions/dialogue-entre-congolais/elections-2018-felix-tshisekedi-elu-president-de-la. 
  2. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}". 2023-12-31. https://www.france24.com/fr/info-en-continu/20231231-🔴-rd-congo-le-président-félix-tshisekedi-réélu-avec-73-34-des-voix-commission-électorale. 
  3. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}". 2021-06-03. https://www.mediacongo.net/article-actualite-88083_union_sacree_85_senateurs_peaufinent_le_projet_de_charte.html. 
  4. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}". 2024-05-19. https://www.radiookapi.net/2024/05/19/actualite/politique/election-du-bureau-definitif-de-lassemblee-nationale-la-liste-de. 
  5. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}". 2024-04-06. https://actualite.cd/2022/04/06/elections-des-gouverneurs-et-vice-gouverneurs-lunion-sacree-devoile-sa-liste-definitive#google_vignette.