Lisipelanto

Bɛndɛ́lɛ ya Lisipelanto

Lisipelanto ezali lokota malobami na bato ya bikolo ebele.

Ekélami

Ebimeli ya liboso ya Unua Libro (buku ya liboso ya mateya na monɔkɔ ya Lisipelanto), oyo ekomami na monɔkɔ ya Lirusi

Lisipelanto ekélami epayi ya monganga ya miso ya polonisi Ludwik Zamenhof o mobu 1887.

Ndakisa ya maloba

• Bonan tagon =Mbote
• Libro = Buku
• Tablo= Mesa
• Kokino =Soso
• Ovo= maki

Buku

Bágo

• (eo) Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto, Paris, SAT,‎ 2005.
• (mul)Bago na interneti (reta-vortaro.de).

Buku pona ko yékola

• Modèle:Lisp " Esperanto Junul Kurso " Ed Sat-Amikaro 1981

Kozala ya alfabé na Esperanto

Kozala na bitambula bisika bininga, bakozala ezali kobakimbola kotala. Mo kati wana kokozala, bakosaka lokotala lisalalaki lokokokende lisalalaki nioso. Bakosaka ya bilenga na grafiki, kozala kokokanisa kosambuka na lokokokende lisalalaki na lingasa mosolo.

Sistème H

Lokolatisaki ya esika ezali kosalelaka kosambuka na lokokokende lisalalaki ya sirkomfleksa ebengi (^) na (˘), ezali kokozala kosalelaka sirkomfleksa ya (^) na leta "h" na ya (˘) ezali kolobela. Kasi na esika ya kosalela wana, ekoma ya kotikala kotala: "ch=ĉ; gh=ĝ; hh=ĥ; jh=ĵ; sh=ŝ". Soki moto atikoli kosalela na ezali ya likonzi (,), bakosaka kokosangana wana kolobela, libako okokosangana lisalalaki na sambwa (,). Na maboko ya kobakosangana (,), mpo ezali kokokosa (') to (-). Linga: sign,et,o = sign'et'o = sig-net-o.

Sistème X

Sistème elokotaki kosungisa na Esperanto wana etikala "sistème x", esika ezali kokosaka x malili ya h mpo malili ya sirkomfleksa, likonzi ux mpo ya ŭ. Linga, ŝ ezali kokenzisa na sx, netikala na sxi mpo na ŝi mpo na sxanco mpo na ŝanco.

Mokolonzi ya x-sistème ekoma kolobela ebwaki ya kotikala:

1. x ezali kolokoletaka ya leta na alfabé ya Esperanto, kasi lokomema okoloba biloko mosusu.
2. Malili ya sirkomfleksa bazali na lisusu ya malili ya mosala yango nioso, linga sxanco (mpe ŝanco) ekoloba na super, libako x-sistème shanco ekoloba bifalala. Koloba mosusu, ekozala na esika eleki ya likambo ya "z" na esika ya kotuna mpe kosalela, linga, likambo ya kitata reuzi ("kokofa kokufanda") ekoloba koloba na reuxmatismo (mpe reŭmatismo "rheumatism").

Sistème x ekokoma komikala mpo ya x-sistème, bakokosaka ya loyembo esalela eloko ya Fundamento de Esperanto. Nani, na kolongola ya 2007, Akademio de Esperanto bakokosaka ya kolongola ya kombo epayi na elandeli ya kolimbisa ya malili na Esperanto, na mbongo ya lokosaka ya kosunga na likambo ya malili ya diakritika na Esperanto, na ndenge ya bolingo ya okosunga na lokosaka ya malili ya diakritika, mpe na elandeli ya kombo moko ya x-sistème eloko ya kosungisa na Unicode lokambo ya netiki kuna.

Mokose wa ndenge ya kosungisa malili ya sirkomfleksa na x-sistème bakokosaka kosalela ezali na eloko ya kokima na lokomikola na mibale ya bokotana. Ux na ŭ elokokima kosalela nioso na mbulukufi lokosalela pamba na mibale ya mokolo ya Fransé, mpe tozali bokoseka mingi ya mokolo ya Fransé mpo kozala na aux to eux. "Aux," tango na ndenge ya kolingaka, ezali ya lokomikola na likambo ya malili ya ndenge moko (aŭ na Esperanto). Mbongo ya ndenge ezali ya kolandaka ya bolingo ya mibale, tolingaka ezali komikala, kosalela malili ya Fransé nioso mpo na malili ya Esperanto. Mingi ya malili ya Lingala mosusu, tolingaka ezali komikala (tozali kolandaka ezali na lingala na Wikipedia MediaWiki, mpo na ndenge ya kotika mibale ya lokokokende ya malili na mokolé na Janueri 2002, ezali kosalela ya kosalela xx mpo kosunga malili ya mibale ya ux na lokosunga ya malili ya ŭ, netikala, "auxx" ezali kolonga "aux". Pabonzi ya mibale ba zoba ko kosalela kosalela yo yango, mpe bolingo ya lokosalela yango ekoma komikala.

Sistème Y

mopaya = Sistème Y

ntikala = Alfabé

elelisi zoba = Sistème Y, ipsilono-kodo

ipa-note = tosila

Ĉ = Cy

Ĝ = Gy

Ĥ = X

Ĵ = Jy

Ŝ = Sy

Ŭ = W

Bolongi: eĥoŝanĝoj ĉiuĵaŭde ("echo-change every Thursday") ekoma kolongisa "exosyangyo cyiujyawde".

Orfografí ya liyokana:

Ĉiuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj laŭ digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu al alia en spirito de frateco.

Ĉiuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en tiu ĉi Deklaracio validas same por ĉiuj homoj, sen kia ajn diferencigo, ĉu laŭ raso, haŭtkoloro, sekso, lingvo, religio, politika aŭ alia opinio, nacia aŭ socia deveno, posedaĵoj, naskiĝo aŭ alia stato. Plie, nenia diferencigo estu farata surbaze de la politika, jurisdikcia aŭ internacia pozicio de la lando aŭ teritorio, al kiu apartenas la koncerna persono, senkonsidere ĉu ĝi estas sendependa, sub kuratoreco, ne-sinreganta aŭ sub kia ajn alia limigo de la suvereneco.

Y-sistemo:

Cyiuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj law digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu al alia en spirito de frateco.

Cyiuj rajtoj kaj liberecoj difinitaj en tiu cyi Deklaracio validas same por cyiuj homoj, sen kia ajn diferencigo, cyu law raso, hawtkoloro, sekso, lingvo, religio, politika aw alia opinio, nacia aw socia deveno, posedajyoj, naskigyo aw alia stato. Plie, nenia diferencigo estu farata surbaze de la politika, jurisdikcia aw internacia pozicio de la lando aw teritorio, al kiu apartenas la koncerna persono, senkonsidere cyu gyi estas sendependa, sub kuratoreco, ne-sinreganta aw sub kia ajn alia limigo de la suvereneco.

Nkasa ya zuluna

• (fr)makomi o lisipelanto

Mazita o libanda

• Site ya interneti na lisipelanto
• Ndako ya ba buku ya lisipelanto
• Mazita misusu na lisipelanto