Likita linene lya bituka lya Ubangi ya likolo
Likita linene lya etuka lya Nord-Ubangi lizali lisanga lya mibeko lya etuka ya Nord-Ubangi o Ekolo Congo démocratique. Ezali na mokumba monene na bokambi ya etuka na kosalela bokonzi ya mibeko mpe na kokamba bakonzi ya etuka.
Lisolo
[kokoma | kobɔngisa mosólo]Assemblée provinciale ya Nord-Ubangi ezalisamaki na kati ya décentralisation oyo ebimisamaki na constitution ya 2006 ya République démocratique ya Congo. Kobanda na yango, makambo ebongwanaki mpenza na ndenge ya kotambwisa makambo ya Leta na bitúká, mpe epesaki bitúká likoki ya kozala na bamonisi mingi mpe ya kozwa bikateli bango moko.
Na ebandeli ezalaki na kati ya province ya kala ya Equateur, Nord-Ubangi ezwaki statut ya province autonome na 2015, na kolanda division ya territoire. Banda ntango wana, Assemblée provinciale ezali na mokumba ya komonisa matomba ya bafandi ya etúká yango.
Esika ya kofanda
[kokoma | kobɔngisa mosólo]Esika ya Assemblée provinciale ezali na territoire ya Yakoma, na 540,0 km ya chef-lieu Gbadolite, na province ya Nord-Ubangi. Ndako yango oyo ebongisamaki lisusu mpo na kokokisa bamposa ya mikolo oyo, ezali esika oyo makita ya minene esalemaka, babiro ya misala mpe bashambre ya bakomite.
Nzoto mpe molɔngɔ́
[kokoma | kobɔngisa mosólo]Basangani
[kokoma | kobɔngisa mosólo]Assemblée provinciale ya Nord-Ubangi ezali na ba membres 18 oyo baponami na voti ya ba indirect. Ba députés yango bazali bamonisi ya bituka ya maponami ya province mpe bazali kosala mandat ya mibu mitano oyo ekoki kozongisama.
Biro ya assemblée
[kokoma | kobɔngisa mosólo]Biro ya Assemblée provinciale ezali ebonga ya kokamba misala ya parlementaire mpe ya administratif. Mbala mingi esangisaka:
- Mokambi: Mokonzi ya Assemblée, alandelaka ndenge ya kosala ba session.
- Molandi ya mokambi: Asungaka mokambi mpe azwaka esika na ye soki azali te.
- Rapporteur moko mpe Rapporteur ya molandi: Akokoma ba procès-verba mpe ba documents officiels.
- Un questeur: Akokamba mosolo mpe mosolo ya Assemblée.
Bakomite ya libela
[kokoma | kobɔngisa mosólo]Assemblée ezali na ba commissions permanentes oyo eza na mokumba ya kotalela na bozindo ba projets ya mibeko mpe ya kokengela ba secteurs spécifiques ya administration provinciale. Na kati ya bakomite yango, tokoki kotánga:
- Commission ya finances mpe ya budget;
- Commission ya Infrastructure mpe Développement;
- Komite ya makambo matali kolongono ya nzoto, mateya mpe makambo matali bolamu ya bato;
- Komite ya makambo ya mibeko mpe ya ezingelo.
Misala mpe misala
[kokoma | kobɔngisa mosólo]Assemblée provinciale ezali na mokumba ya liboso ya kosala mibeko na makambo ya province14. Misala na ye ezali:
- Kobongisa mpe kokamata mibeko ya bitúká.
- Kokamba misala ya bakonzi ya bitúká: Bakoki kosambisa basangani ya guvernema ya bitúká to kokweisa bango.
- Kondima mosolo ya province: Assemblée eza na mokumba monene ya kokabola mosolo.
Mikakatano
[kokoma | kobɔngisa mosólo]Assemblée provinciale ya Nord-Ubangi ezali na mikakatano mingi, na ndakisa:
- Bokoli ya misala ya moboko: Nzela ya malamu te mpe biloko ya malamu te ezali kopekisa bato bákóma na bisika oyo ezali na mai te.
- Boyangeli ya biloko ya mokili: Lokola etúká yango ezali na bazamba mpe mabelé ya kosala bilanga, kosalela yango na ndenge ya malamu ezali na ntina mingi.
- Komonisa polele mpe kopesa biyano: Kotombola elikya ya bana mboka epai ya bibongiseli ya etuka ezali likambo monene.
- Kokɔtisa bilenge mpe basi na makambo ya Leta: Bato oyo bazwaka bikateli na makambo ya Leta te bazali kaka moke.
- Atako mikakatano wana, Assemblée Provinciale ezali kaka moko ya bato ya ntina mingi na développement socio-économique mpe politique ya Nord-Ubangi.