Aller au contenu

Yangambi Biosphere Reserve

Útá Wikipedia.

Esika ebateli bikelamu ya ndenge na ndenge ya Yangambi (RBY) ezalí etando ebatelami o kongo-kinsasa. ezali na etuka ya tshopo

Géographie

[kokoma | kobɔngisa mosólo]

Esika ebateli bikelamu ya Yangambi ezali na nord ya ebale Congo, na bassin ya ebale Congo, ouest ya egumba ya Kisangani . Yangambi ezalí etando o káti ya ebale Kongo (na súdi) mpé ebale Aruwimi (na nɔ́rdi mpé wɛ́sti) [1] , [2] . Ezalela ya RBY ezali na superposition ya ndenge ya bozwi mabele . Ya liboso, esika ya Kobatela bikelamu ya Yangambi ya 225.000 ha [3] oyo esalemi pe etambwisami na Institut national d’étude ya recherche agronomique. Esika ebateli oyo esakolamaki na miso ya bato nyonso lokola esilaki ebateli bikelamu ya Yangambi na 1979 na Organisation ya Nations Unies mpo na mateya, siansi mpe mimeseno (UNESCO) mpe etiamaki na nse ya bokambi ya Comité national " Moto mpe Bikelamu » (MAB-RDC). Bitando oyo mibale ezali na makoki mingi na oyo etali banyama ya zamba mpe ya bafololo ya ndenge na ndenge, kasi ekeseni na oyo etali misala ya bato . Ya solo, bato soki 141 643 bafandaka na esika ya Yangambi [1] .

Ba niama mpe bafololo

[kokoma | kobɔngisa mosólo]

Ba lisanga ya milona na kati ya esika ebateli bikelamu ya Yangambi ekeseni engebene na mbula, mabele pe bopanzani ya bato. Yango ezali bazamba ya mibale na Pycnanthus angolensis mpe Fagara macrophylla, bazamba ya mibale ya tropical semi-décidue, bazamba ya mbula ya tropical na Gilbertiodendron dewevrei, bazamba ya climax na Brachystegia laurentii mpe bazamba ya mayi [4] .

Esika ebatelami ezali na ntina mpo na bikelamu ya ndenge na ndenge oyo evandaka wana, esika oyo ezali na mitindo 32000 ya banzete. Mitindo ya banzete oyo ezali na likama mpe oyo ezali na nzela ya kolimwa oyo ezali na esika ya kobombama ezali afrormosia ( Pericopsis elata ), iroko ( Milicia excelsa ), ilomba ( Pycnanthus angolensis ) mpe sapelli ( Entandrophragma cylindricum ) [5] .

Kala, esika yango ezalaki na banzoko ya zamba ya Afilika ( Loxodonta cyclotis ), oyo lelo esili na kolimwa na bisika yango [6] . Na 2018, boyekoli moko etatolaki bozali ya ba makaku oyo emonanaka mingi ( pan troglodytes ) na etúká yango [5] .

Etando oyo ebatelami esalemaki na 1939, oyo ezali na bonene ya hectares 235.000. Yangambi esakolamaki lokola esika ya Kobatela bikelamu ya ndenge na ndenge na 1976, na nzela ya Programme ya UNESCO Moto mpe Bikelamu (MAB) [4] .

Misala ya bato na esika oyo ebatelami ezali bilanga, kobundisa banyama, kokanga mbisi, kosala bamasuwa, mpe kotimola wolo . Zamba yango esalelamaka mpo na bolukiluki mpe komeka na makambo ya bilanga ya zamba mpe ya kozongisa bazamba . Misala oyo eyokani te na mibeko, lokola kokata banzete mpe kobimisa biloko, esalemaka mpe na esika ya kobombama. Kobundisa banyama na ndenge oyo eyokani te na mibeko esili kosilisa banyama mingi ya zamba ya mboka yango [7] .

Ba références

[kokoma | kobɔngisa mosólo]
  1. 1,0 et 1,1 . 13 octobre 2022. https://www.unesco.org/fr/articles/la-reserve-de-biosphere-de-yangambi-dans-le-bassin-du-congo-va-devenir-un-pole-de-connaissances-sur. 
  2. (en) {{Ouvrage}} : paramètre titre manquant
  3. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}". 2020-04-27. https://www.vivafrik.com/2020/04/27/rdc-la-reserve-de-biosphere-de-yangambi-entre-deforestation-et-variabilite-spatiale-et-temporelle-a35680.html. 
  4. 4,0 et 4,1 . octobre 2019. 
  5. 5,0 et 5,1 "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}". https://www.yangambi.org/en/about/yangambi-biosphere-reserve/. 
  6. . http://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1940082918799494. 
  7. "Error: no |title= specified when using {{Cite web}}". https://yangambi-bdd.org/about/.